HISTORIA

Wieś Chąśno występująca już w 1357r. jako Chaszno, osadzona została na prawie średzkim (czynszowo-służebnym) przez arcybiskupa Jarosława Skotnickiego herbu Bogoria. W 1829 roku wieś i folwark Chąśno wchodziły w skład ekonomii Jeziorko, która obejmowała 11 folwarków i 25 wsi.

Dwór Władysława Bukowieckiego

W 1864 roku w czasie uwłaszczenia wieś obejmowała 1114 mórg, w tym: orne 913, pastwiska 147, nieużytki 54. W 1867 roku Gmina Jeziorko z siedzibą w Chąśnie liczyła 27 wsi i 30512 mórg. Z powodu braku robocizny folwarki zostały sprzedane osobom prywatnym. W Polsce międzywojennej rozparcelowano folwarki rządowe, z tym, e w Złakowie Kościelnym zostawiono 42ha jako fermę doświadczalną Sejmiku Łowickiego, a po jego upadku w 1927 roku rozparcelowano pozostawiając resztówkę 5ha dla Ogniska Księżackiej Kultury, Sztuki i Przemysłu Ludowego. W ognisku tym pod kierunkiem artysty plastyka Adama Petryny pracowali młodzi rzeźbiarze: Zygmunt Rybus z Chąśna, Jan Golis z Łaźnik i bracia Jan, Piotr i Andrzej Grzegory ze Złakowa Borowego i malarze: Jan Kuchta i Karol Sobieszek z Lipiec oraz Henryk Burzyński z Trab. Pod kierunkiem Jadwigi Chełmińskiej-Świątkowskiej, etnografa z Warszawy pracowały: tkaczki, hafciarki i wycinankarki z okolicznych wsi. Po rozwiązaniu Ogniska w 1934 roku jego zbiory, muzeum, 6 tygodniowe zimowe kursy haftu i wycinankarstwa oraz zespół wokalno-muzyczny przejęła Akcja Katolicka, która liczyła 400 członków w 6 kołach wiejskich.
Twórcą mody błędowskiej (żółto-pomarańczowej) i haftu płaskiego była Franciszka Malczyk-Burzyńska (1866-1964). Rozkwit mody złakowskiej (zielono-błękitnej) od 1930 roku zawdzięczamy Katarzynie Kamińskiej z Szymanowic oraz Piotrowi Murasowi z Przemysłowa (haft koralikowo-cekinowy). Wycinanki laurkowe i ażurowe tworzyły Elżbieta Żaczek ur. w 1856 roku i Justyna Grzegory ur. w 1909 roku w Złakowie Borowym. Autorkami wycinanek niestylizowanych była Anastazja z Pawlinów Urbanek ur. w 1891 roku i jej siostrzenica Maria z Pawlinów Grzegory z Retek ur. w 1912 roku.
W czasie okupacji gmina znalazła się w granicach Generalnej Guberni, gdzie zachowano polskie szkoły powszechne, spółdzielczość oraz samorząd wiejski i gminny. Gospodarstwa były obciążone podatkami, kontyngentami (zboże, żywiec, mleko) i szarwarkami. Wieś była przeludniona przez mieszkańców sąsiednich powiatów (Gostynin, Kutno) włączonych do Rzeszy, którzy zostali przymusowo wysiedleni. W 1940 roku na terenie gminy przebywało 312 rodzin korzystających z pomocy Rady Gminnej Opiekuńczej (zakwaterowanie, opał, zatrudnienie sezonowe w gospodarstwach). W styczniu 1945 roku wojska niemieckie bez walki wycofały się z terenu gminy a wysiedlenie pospiesznie powrócili w strony rodzinne. Zgodnie z dekretem PKWN z 1945 roku upaństwowiono wszystkie folwarki prywatne powyżej 50ha i rozdzielono na działki od 2 do 5ha.
W latach 1945-1948 zachowano pozory demokracji. Stanisław Mikołajczyk z rządu londyńskiego został prezesem PSL i ministrem rolnictwa i odtworzył przedwojenne struktury: PSL, ZMW Wici, Kółka Rolnicze i Zespoły Przysposobienia Rolniczego. Nową organizacją była Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska.

Najtragiczniejszymi dla rolnictwa były lata 1948-1956, gdy nastąpił okres kolektywizacji wsi poprzez walkę z kułactwem tj. gospodarstwami powyżej 10ha.
W 1954 roku w miejsce 11 gmin w powiecie łowickim zorganizowano 46 Gromadzkich Rad Narodowych w tym w Chąśnie oraz zatrudniono agronomów i zootechników gromadzkich. Według statutu zadaniem GRN było: prowadzić politykę klasową polegającą na pomocy dla PGN i Spółdzielni Produkcyjnych oraz chłopów małorolnych i łamanie oporu kułaków i spekulantów poprzez progresję podatkową i obowiązkowe dostawy (zboża, żywca, mleka) i dodatkowy podatek, który nazywano FOR (Fundusz Oszczędnościowy Rolnictwa). Opornych kułaków za nieterminowe dostawy kierowano do obozu pracy w Sikawie koło Łodzi, a ich synów do zastępczej służby wojskowej w kopalniach uranu i węgla. Dziewczęta i chłopców zatrudnionych w gospodarstwach kierowano do obowiązkowych Hufców Pracy „Służba Polsce”.

Pomnik upamiętniający zrzuty lotnicze w rejonie Chąśna Obwód Łowicz
Łyska Placówka Zrzutowa Kilim

Mimo presji ekonomicznej na terenie gminy powstały 4 Spółdzielnie Produkcyjne: Wyborów, Boczki, Osiek, Gągolin Zachodni. W 1956 roku gdy Władysław Gomółka ogłosił rezygnację
z kolektywizacji poprzez przymus ekonomiczny, pozostały tylko Spółdzielnie w Wyborowie
i Boczkach gdzie uprzednio z budżetu państwa podjęto inwestycje niepodzielne i dochodowe, które zapewniały dobrobyt członków Spółdzielni. Do 1970 roku utrzymano obowiązkowe dostawy ale zrezygnowano z FOR i progresji a różnice cen (między ceną rynkową a obowiązkowych dostaw) przeznaczono na zakup maszyn rolniczych i ciągników dla kółek rolniczych i SKR-ów.
W 1975 roku w nowym podziale administracyjnym zlikwidowano powiaty a przywrócono gminy min. w Chąśnie i włączono do województwa skierniewickiego.
Teren gminy obejmowały działania Armii Krajowej w okresie II Wojny Światowej o czym Świadczy pomnik nieopodal budynku Urzędu Gminy upamiętniający zrzuty lotnicze w 1943 roku.

Skip to content